Το πρόβλημα που ακούει στο όνομα "Ιταλία"

Το πρόβλημα που ακούει στο όνομα "Ιταλία"

Η συνολική επίδοση της Ιταλίας από την ένταξή της στο κοινό νόμισμα και εξής την τοποθετεί κάτω και από την Ελλάδα, με μηδενική πραγματική ανάπτυξη τα τελευταία 16 χρόνια.

Του Κώστα Ράπτη

[Πηγή: Capital.gr, 18/08/2015]

Το πετρέλαιο είναι φτηνότερο. Το ευρώ είναι λιγότερο "σκληρό”, γεγονός που θεωρητικά ενθαρρύνει τις εξαγωγές. Και οι αποδόσεις των ομολόγων σε χαμηλά επίπεδα, χάρη στην ποσοτική διευκόλυνση του Mario Draghi, που φθάνει σε ύψος τα 60 δισ. ευρώ το μήνα.

Τι εξηγεί τότε το απογοητευτικό γεγονός ότι η ιταλική οικονομία, η τρίτη μεγαλύτερη της ευρωζώνης, αναπτύχθηκε σε τριμηνιαία βάση κατά μόλις 0,2% του δεύτερο τρίμηνο του έτους, όπως ανακοινώθηκε προκαταρκτικά από την ISTAT την Παρασκευή (έναντι 0,3% που εκτιμούσαν οι αναλυτές στο ερωτηματολόγιο του Bloomberg και είχε καταγραφεί το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο);

Τα νεώτερα στοιχεία "ατυχώς επιβεβαιώνουν ότι δεν υπάρχει πραγματική ανάκαμψη” σχολίασε ο Giorgio Squinzi, πρόεδρος της ιταλικής ένωσης βιομηχανιών Confindustria.

Ωστόσο, το ιταλικό υπουργείο Οικονομικών έσπευσε να διαβεβαιώσει ότι παρά ταύτα θα εκπληρωθεί ο επίσημος στόχος για τον ρυθμό ανάπτυξης το 2015, ο οποίος έχει τεθεί στο 0,7% - κάτω από το ήμισυ των προβλέψεων για τον μέσο ρυθμό ανάπτυξης της ευρωζώνης.

Έστω και έτσι, παραμένει γεγονός ότι η συνολική επίδοση της Ιταλίας από την ένταξή της στο κοινό νόμισμα και εξής την τοποθετεί κάτω και από την Ελλάδα, με μηδενική πραγματική ανάπτυξη τα τελευταία 16 χρόνια.

Πριν από το ξέσπασμα της διεθνούς κρίσης, η απώλεια ανταγωνιστικότητας εντός του ευρώ ήταν διαρκής – μετά, ακολούθησαν τρία διαδοχικά κύματα ύφεσης, στα οποία η χώρα έχασε το ένα τέταρτο του παραγόμενου βιομηχανικού προϊόντος της. Η φετινή χρονιά ήταν η πρώτη μετά από μία τετραετία στην οποία καταγράφηκαν θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης.

Είναι βέβαια αληθές ότι το δεύτερο τρίμηνο του 2015 υπήρξε απογοητευτικό σε ό,τι αφορά όλες τις μεγάλες οικονομίες της ευρωζώνης: η Γαλλία κατέγραψε στασιμότητα και η Γερμανία ανάπτυξη της τάξης του 0,4%, κάτω από τις προσδοκίες. Όμως δε χώρες με παραπλήσια χαρακτηριστικά, όπως η Ισπανία, δείχνουν να επωφελούνται του μακροοικονομικού περιβάλλοντος των τελευταίων μηνών, καταγράφοντας ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης, η Ιταλία παραμένει ένα λυπηρό αίνιγμα.

"Κανείς δεν πραγματοποίησε τόσο πολλές μεταρρυθμίσεις σε τόσο σύντομο διάστημα της ιταλικής ιστορίας” επαίρεται ο κεντροαριστερός πρωθυπουργός Matteo Renzi, ο οποίος απο τη μια υποδεικνύει ως μέτρο επιτυχίας του την άνοδο της κεφαλαιαγοράς κατά 22% φέτος, λόγω εισροής κεφαλαίων και από την άλλη επαναλαμβάνει την υπόσχεση για φοροαπαλλαγές συνολικού ύψους 35 δισ. ευρώ μέχρι το 2018.

Όμως οι μεταρρυθμίσεις με τις οποίες έχει ταυτισθεί ο Renzi (στην εκπαίδευση, στην αγορά εργασίας, στο τραπεζικό σύστημα) απλώς κατάφεραν να επιφέρουν πολιτικό κόστος, χωρίς μέχρι τώρα αισθητό αποτύπωμα στην οικονομική ζωή. Ο υπουργός Οικονομικών Pier Carlo Padoan επιμένει ότι η μεταρρυθμιστική προσπάθεια δεν επιβραδύνεται και πάντως δεν είναι άμεσης απόδοσης αλλά θα κριθεί σε ορίζοντα τριετίας.

Μέχρι στιγμής, πάντως, η διευκόλυνση των απολύσεων και η φορολογική επιδότηση της δημιουργίας μόνιμων θέσεων εργασίας από την έναρξη του έτους δεν επέφεραν παρά εκτόξευση της ανεργίας στο 12,7% τον Ιούνιο (έναντι 12,3% έξι μήνες νωρίτερα) ή στο εκρηκτικό 44,2% (το υψηλότερο ποσοστό που έχει καταγραφεί από το 1977) για τους νέους κάτω των 25 ετών.
Παράλληλα, οι προτεινόμενες θεσμικές μεταρρυθμίσεις έχουν κινητοποιήσει τις συνήθεις ιταλικές ίντριγκες, οδηγώντας σε ουσιαστική απώλεια του ελέγχου της Γερουσίας από το κυβερνών Δημοκρατικό Κόμμα, καθώς 176 γερουσιαστές επί συνόλου 315 αντιδρούν στην προοπτική κατάργησης της άμεσης εκλογής του σώματος.

Σε κάθε περίπτωση, τα δεδομένα δεύτερου τριμήνου σημαίνουν αφενός ότι νέες θέσεις εργασίας δεν προβλέπεται να προκύψουν, γεγονός που αναπόφευκτα θα επιδεινώσει το πολιτικό κλίμα, και αφετέρου ότι ο λόγος του δυσθεώρητου ιταλικού δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ θα επιδεινωθεί.

Για το χρέος, αρκεί να ειπωθεί ότι το Μάιο σημείωσε το ρεκόρ των 2,2 τρις. ευρώ και αντιστοιχεί σε περίπου 135% - υπολειπόμενο ως ποσοστό μόνο του ελληνικού. Παρά δε την σχετική ανακούφιση που προσέφερε η μείωση του κόστους δανεισμού, ο μεγάλος αριθμός λήξεων ομολόγων που συνέπεσαν τον Ιούλιο και οι πενιχροί ρυθμοί ανάπτυξης οδηγούν πολλούς αναλυτές να αναμένουν αύξησή του κατά 1% στο τέλος του έτους σε σύγκροση με πέρσι. Αν οι εξωγενείς παράγοντες αντιστραφούν, μια εφιαλτική κρίση χρέους είναι πιθανή.

Όσο για τον πολιτικό παράγοντα, είναι κατεξοχήν αυτός που καθιστά την Ιταλία "ατύχημα εν αναμονή”. Ο Renzi μετρά απώλεια 35 μονάδων στη δημοτικότητά του τους τελευταίους 12 μήνες, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, και το προβάδισμα του Δημοκρατικού Κόμματος έναντι του Κινήματος Πέντε Αστέρων του Beppe Grillo έχει περιορισθεί στο 6%. Το γεγονός ότι ο δεξιότερα του κέντρου χώρος εμφανίζεται αποδυναμωμένος και κατακερματισμένος δεν επιτρέπει εφησυχασμό, καθώς υπό την ηγεσία του Matteo Salvini η Λέγκα του Βορρά υποσκελίζει την Forza Italia του Silvio Berlusconi, υιοθετώντας (με τη βοήθεια και της προσφυγικής-μεταναστευτικής κρίσης) λόγο καθαρά αντιευρωπαϊστικό. Μόνο ο Renzi, ο οποίος αναδείχθηκε στην πρωθυπουργία στις αρχές του 2014 με εσωκομματικό "πραξικόπημα” και όχι εκλογές, αποτελεί επιλογή αγκύρωσης στο ευρώ. Όμως ο θρίαμβός του στις ευρωεκλογές, οπότε απέσπασε το 41%, φαντάζει μακρινός ενώ η αριστερή αντιπολίτευση του κόμματός του κάνει δεύτερες σκέψεις για την Ευρώπη. Ήδη ο άλλοτε υφυπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Letta, Stefano Fassina αποχώρησε από το κόμμα, δημοσιεύοντας ένα μανιφέστο για μια "συμμαχία των κινημάτων εθνικής απελευθέρωσης” των ευρωπαϊκών λαών...