Φωνή και αξιοπρέπεια από τα κάτω

Φωνή και αξιοπρέπεια από τα κάτω

Εβο Μοράλες

Του Ραούλ Ζιμπέτσι*

[Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών, 04/01/2015]

Οι «βίγιας» του Μπουένος Αϊρες, οι γειτονιές όπου ζουν οι πιο φτωχοί της πόλης, αυτοσχέδιοι οικισμοί που επί δεκαετίες αντιστέκονται στην πολιορκία της οικοδομικής κερδοσκοπίας και του κράτους, παράγουν μία από τις καλύτερες εκδόσεις που υπήρξαν ποτέ: «La Garganta Poderosa» (Το Ισχυρό Λαρύγγι), ένα μηνιαίο περιοδικό, συλλογική έκφραση ομάδας συνεταιρισμών που προσφέρει αξιοπρέπεια στην καθημερινή ζωή χιλιάδων πολιτών.

«Πώς λέγεσαι;»

«Ισχυρό Λαρύγγι», είναι η μόνη απάντηση που παίρνω πίσω από ένα προκλητικό χαμόγελο.

«Οχι, εννοώ εσένα, πώς σε λένε. Το όνομά σου».

Το χαμόγελο πλανιέται στον παγωμένο αέρα που σαρώνει την αυλή όπου εκατοντάδες κάτοικοι των βίγιας συζητούν σε ομάδες για τα πιο διαφορετικά μεταξύ τους θέματα: από την παιδεία και τα καταναλωτικά προβλήματα ώς τις αντιθέσεις φύλου και, βεβαίως, το βασικό θέμα της συνέλευσής τους: την «οικιστική ανάπτυξη» των γειτονιών τους.

«Ισχυρό Λαρύγγι είναι το όνομα που έχουμε όταν μιλάμε στα μίντια, γιατί είναι ο τρόπος να αποφύγουμε οποιουδήποτε είδους προσωπικό, εμπορικό ή κομματικό “καπέλωμα”. Αυτό που χρειάζεται είναι να ενισχυθεί η συλλογική έκφραση».

«Πέπε» Μουχίκα

Η La Poderosa (Ισχυρή) είναι μια οργάνωση των γειτονιών που περιλαμβάνει 15 συνελεύσεις πολιτών της πρωτεύουσας και οκτώ της επαρχίας. Το περιοδικό είναι μία από τις πολλές της πρωτοβουλίες. Το «Ισχυρό Λαρύγγι» εκδίδεται σε 12-22 χιλιάδες τεύχη τον μήνα και έφτασε τις 50.000 στο τεύχος που ήταν αφιερωμένο στο Μουντιάλ. Εχει όμως περισσότερους από 160.000 φίλους στο Facebook. Η συντακτική ομάδα δουλεύει σε ένα πρώην παράνομο κέντρο κράτησης της δικτατορίας, τη διαβόητη ESMA (Σχολή Μηχανικών του Ναυτικού), που από το 2007 έχει μετατραπεί σε Χώρο Μνήμης και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

«Σαν περιοδικό ξεκινήσαμε πριν από 3 χρόνια. Ηταν μια πρωτοβουλία του συνεταιρισμού επικοινωνίας La Poderosa, που είναι ένα κίνημα βάσης γεννημένο πριν από δέκα χρόνια σαν δομή διάφορων συνελεύσεων των βίγιας. Από εκεί προκύπτει σημαντικός αριθμός πρωτοβουλιών και συνεταιρισμών», λέει ένα από τα μέλη της συντακτικής ομάδας.

Ανάμεσα στους συνεταιρισμούς ξεχωρίζει εκείνος της γαστρονομίας, Ισχυρές Γεύσεις, της υφαντουργίας, Ισχυρά Στιλ, και ο συνεταιρισμός επικοινωνίας που εκδίδει το «Ισχυρό Λαρρύγι». «Λέγεται La Poderosa από το όνομα της μοτοσικλέτας με την οποία ο Τσε και ο Αλμπέρτο Γρανάδος διέσχισαν τη Λατινική Αμερική. Εκπροσωπεί τον αγώνα των γειτονιών μας».

Εδουάρντο Γκαλεάνο

Θεωρούν τον εαυτό τους μια «γκεβαρική οργάνωση» (ακολουθούν το παράδειγμα του Τσε), υπερασπίζονται τη Μεγάλη Πατρίδα (την ένταξη και ολοκλήρωση της ηπείρου) και δεν έχουν κομματική εξάρτηση. «Είμαστε εδώ πάρα πολλοί που ίσως διαφέρουμε ως προς την ψήφο μας αλλά συμφωνούμε στο να οργανωθούμε και να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματά μας. Σχεδόν όλοι ζούμε σε βίγιας, κάποιες φορές μας στηρίζουν και άνθρωποι εκτός αυτών. Ταυτιζόμαστε με τον Τσε και τον πατέρα Μουχίκα», λέει αναφερόμενος στον ιερέα που αφιέρωσε τη ζωή του στη Βίγια Ρετίρο και δολοφονήθηκε το 1974 από τους παραστρατιωτικούς της Τριπλής Α.

Πολύ περισσότερο από ένα περιοδικό

Η έκδοση εκπλήσσει πολλούς. Τυπώνεται σε χαρτί ιλουστρασιόν, το ίδιο που χρησιμοποιούν τα περιοδικά μόδας και οικονομικών θεμάτων. Η ποιότητα των φωτογραφιών είναι εξαιρετική. Στα εξώφυλλά του παρελαύνουν ποδοσφαιριστές όπως ο Μαραντόνα, ο Μέσι ή ο Ντι Μαρία, πολλοί από αυτούς παιδιά που μεγάλωσαν σε βίγιας, αλλά και αριστεροί πολιτικοί (Εβο Μοράλες, Μουχίκα, κ.λπ.), κριτικοί και αλληλέγγυοι ροκάδες και καλλιτέχνες. Ολοι «Ισχυρό Λαρύγγι».

Ντιέγκο Μαραντόνα

«Χάρη στο περιοδικό, σήμερα μας γνωρίζουν σε χώρους όπως τα πανεπιστήμια, που πάντα απαξίωναν τη γνώση που παράγεται στις βίγιας. Το περιοδικό δεν είναι σκοπός, είναι ένα μέσο στον αγώνα για την πολεοδόμηση των γειτονιών μας, που είναι δικαίωμα στη ζωή». Με τον όρο “πολεοδόμηση”, εννοούν το τέλος των διακρίσεων: αστυνομική ατιμωρησία, χωμάτινοι δρόμοι, πλημμύρες, βία του κράτους και των ναρκεμπόρων, έλλειψη σχολείων και ιατρικών κέντρων, ρύπανση του αέρα και του εδάφους, μολυσμένο νερό ή έλλειψή του, ανάμεσα στα πιο προφανή. Συνοπτικά: φτώχεια και ανισότητα.

»Δεν θέλουν το περιοδικό να τυπώνεται σε φτηνότερο χαρτί γιατί θα ήταν σαν να έλεγαν πως «ό,τι βγαίνει από τη φτώχεια δεν μπορεί να είναι καλής ποιότητας». Είναι 28 σελίδες σατινέ τον μήνα, με 15 συνεταιρισμούς διανομής, καθένας σε μία συνέλευση των γειτονιών, που προσφέρουν εργασία στους νέους. «Είναι ομόφωνη απόφαση: δεν έχουμε διαφημίσεις, γιατί το περιοδικό είναι η έκφραση των κατοίκων των βίγιας, και πολλοί από αυτούς έδωσαν τη ζωή τους».

Το περιοδικό πωλείται 18 πέσος (δύο δολάρια) έξω από τις βίγιας και μέσα σε αυτές σε τιμή κόστους, εξασφαλίζοντας έτσι την είσοδο πόρων στις γειτονιές. «Μέχρι πριν από τρία χρόνια τα μέσα χρηματοδότησης περιορίζονταν στη λαϊκή οικονομία μέσα στις βίγιας: το χρήμα ανακυκλωνόταν με διάφορες δραστηριότητες μέσα σε αυτές, αλλά δεν έμπαινε χρήμα απέξω. Το αποτέλεσμα είναι εκπληκτικό, γιατί ο κόσμος εκτός των βίγιας ανταποκρίθηκε πολύ, πολύ καλύτερα απ’ ό,τι πιστεύαμε». Με τα χρήματα που κερδίζουν από την πώληση του περιοδικού, το καλοκαίρι πηγαίνουν τα παιδιά των βίγιας στη θάλασσα, κάτι που ποτέ δεν θα μπορούσαν να κάνουν οι οικογένειές τους. Κάθε χρόνο πηγαίνουν 50 παιδιά από καθεμία από τις 15 συνελεύσεις.

Στον συνεταιρισμό που εκδίδει το «Ισχυρό Λαρύγγι» δουλεύουν 45 άνθρωποι. Εχουν εκδώσει περισσότερα από 40 τεύχη και ανάμεσα σε αυτούς που τους ακολουθούν στο Facebook περιλαμβάνονται διευθυντές μεγάλων ΜΜΕ. «Δεν μπορούν πια να ισχυρίζονται ότι δεν ξέρουν τι συμβαίνει στις βίγιας. Πρέπει να λένε απλά ότι επιλέγουν να μην τα δημοσιεύουν. Είμαστε στα περίπτερα, μας κάλεσαν για να γίνεται κι εκεί η διανομή και είμαστε μέλος της Ενωσης Ανεξάρτητων Πολιτιστικών Περιοδικών», όπου συσπειρώνονται δεκάδες εκδόσεις που δεν ταυτίζονται με τα εμπορικά και μονοπωλιακά μίντια.

«Πώς καταφέρνετε να συμφωνείτε για ένα εξώφυλλο 45 άνθρωποι;»

Χαμογελά. Αμφιβάλλει. Σοβαρεύει.

«Κάποιες φορές μάς επικρίνουν γιατί βάζουμε μια διασημότητα στο εξώφυλλο, αλλά αν δεν το κάναμε κανείς δεν θα ενδιαφερόταν να μας διαβάσει. Γεννηθήκαμε σε αυτή την καταναλωτική κοινωνία, δεν την επιλέξαμε. Βάζουμε τον Μέσι στο εξώφυλλο και αυτό πουλάει. Αλλά τον βάζουμε με την μπλούζα του Μαριάνο Φερέιρα, φοιτητή που δολοφονήθηκε τον Οκτώβριο του 2010 από ομάδα κρούσης του συνδικάτου Ενωση Σιδηροδρόμων ενώ μετείχε σε εκδήλωση διαμαρτυρίας. Και με την μπλούζα του Χούλιο Λόπες, πρώην κρατούμενου της δικτατορίας, που εξαφανίστηκε το 2006 επί δημοκρατίας. Και αυτό το κάνουμε με όλους. Είναι η δική μας οπτική, ο τρόπος μας να θέτουμε αυτά τα ζητήματα σε χώρους όπου ποτέ δεν φτάνουν. Και μάθαμε ότι ακόμη και στα χειρότερα μίντια υπάρχουν πολύτιμοι σύντροφοι που άνοιξαν τις πρώτες ρωγμές για να μας γνωρίσουν και οι αναγνώστες αυτών των ΜΜΕ. Αυτό είναι το πιο δύσκολο».

Κέβιν

Το εξώφυλλο του Κέβιν

«Η θύμηση του Κέβιν είναι η πιο οδυνηρή. Ηταν ένα εννιάχρονο παιδί που ζούσε στη Βίγια Σαβαλέτα, μαζί με τους γονείς και τα πέντε αδέλφια του. Στις 7 Σεπτεμβρίου 2013 έγινε ανταλλαγή πυρών ανάμεσα σε συμμορίες ναρκεμπόρων. Εφτασε η αστυνομία, έκανε μια βόλτα και έφυγαν λέγοντας: “Ας σκοτωθούν μεταξύ τους”. Μια σφαίρα καρφώθηκε στο κεφάλι του Κέβιν. Τον σκότωσε. Σε μια πολεοδομημένη γειτονιά δεν θα είχαν σκοτώσει τον Κέβιν· ένας βρογχοσπασμός ή η αρχή ενός εμφράγματος δεν θα ήταν αιτία θανάτου, γιατί εκεί μπορούν και φτάνουν ασθενοφόρα. Στις γειτονιές μας πολλοί πεθαίνουν από πυρκαγιές που σε άλλες γειτονιές δεν θα είχαν ξεσπάσει. Η πεντάχρονη Μαρία πέθανε από μια τέτοια φωτιά· ο Φακούντο πέθανε στη Βίγια 21 γιατί ένα δέντρο έπεσε πάνω στο σπίτι του· ο Πασκουάλ πέθανε στην ίδια γειτονιά γιατί δεν μπήκε το ασθενοφόρο να τον πάρει· ο Ροντρίγκο έχασε τη ζωή του στη Φάτιμα... Αν ζούσαμε σε μια γειτονιά όπου μπαίνουν τα ασθενοφόρα, όπου τα παιδιά πάνε σχολείο...»

* Επιμέλεια, απόδοση:Χριστίνα Πάντζου

* Ο Ουρουγουανός Ραούλ Ζιμπέτσι είναι διεθνής αναλυτής του περιοδικού «Brecha» και της εφημερίδα «La Jornada», ερευνητής κοινωνικών κινημάτων στον Φραγκισκανικό Πανεπιστήμιο της Λατινικής Αμερικής. Πρώτη δημοσίευση στο Cipamericas.org